bursa
Bursa Coğrafi Konum
Bursa 40 derece boylam ve 28 - 30 derece enlem daireleri arasında Marmara Denizinin güneydoğusunda yer alan, toplam il nüfusu 2000 Yılı Genel Nüfus Tespit sonuçlarına göre 2.125.140 ile Türkiye'nin 4. büyük kentidir.
Bursa ili doğuda Bilecik, Adapazarı, kuzeyde İzmit, Yalova, İstanbul ve Marmara Denizi, güneyde Eskişehir, Kütahya, batıda Balıkesir illeriyle çevrilidir.
Denizden yüksekliği 100 metre olan Bursa, genelde ılıman bir iklime sahiptir. Ancak, iklim bölgelere göre de değişiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizinin yumuşak ve ılık iklimine karşılık güneyde Uludağ'ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır.
İlin en sıcak ayları Temmuz - Eylül, en soğuk ayları ise Şubat - Mart'tır. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortalama yağış miktarı 706 mm.dir. İlde ortalama nispi nem % 69 civarındadır.
İlin yüzey şekilleri, birbirlerinden eşiklerle ayrılmış çöküntü alanlarıyla, dağlar halindedir. Çöküntü alanlarının başlıcalarını İznik ve Uluabat gölleriyle Yenişehir, Bursa ve İnegöl ovaları oluşturmaktadır.
Toplam yüzölçümü 10.891 km2 olan Bursa ili topraklarının % 17'sini ovalar oluşturmaktadır.
|
Ova
|
Yüzölçümü ( km2 )
|
|
Bursa
|
365
|
|
Mustafakemalpaşa
|
193
|
|
Karacabey
|
537
|
|
İnegöl
|
150
|
|
İznik
|
76
|
|
Orhangazi
|
97
|
|
Yenişehir
|
152
|
İlin önemli akarsuları; Mustafakemalpaşa Çayı, Uludağ'ın güney yamaçlarından doğan ve gene Uludağ'dan kaynaklanan birçok küçük dere ile beslenen Nilüfer Çayı, Göksu Çayı, Koca Dere, Kara Dere, Aksu Deresidir.
İl'in sahip olduğu 135 km. kıyı bandının 22 km.lik kısmı kullanıma uygun olup, diğer kısmı değerlendirilememektedir.
Bursa ili topraklarının yaklaşık % 35 ini dağlar kaplamaktadır. Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanan sıradağlar şeklindedir. Bunlar; Orhangazi'nin batısından Gemlik körfezinin batı ucunda bulunan Bozburun'a doğru uzanan Samanlı Dağları, Gemlik Körfezinin güney yüzünü kaplayan ve Bursa ovasını denizden ayıran Mudanya Dağları, İznik gölünün güneyi, ile Bursa ovasının kuzey kesimleri arasında yer alan Katırlı Dağları, Mudanya Dağlarının uzantısı olan Karadağ ve Marmara Bölgesinin en yüksek dağı olan Uludağ'dır (2.543 m).
NÜFUS
|
İLÇE
|
ŞEHİR NÜFUSU
|
KÖY NÜFUSU
|
TOPLAM NÜFUS
|
| Nilüfer (Merkez) | 136.311 | 42.371 | 178.682 |
| Osmangazi (Merkez) | 579.127 | 63.210 | 642.337 |
| Yıldırım (Merkez) | 479.249 | 1.017 | 480.266 |
| Gemlik (Merkez) | 63.710 | 24.762 | 88.472 |
| Gürsu (Merkez) | 21.518 | 6.569 | 28.087 |
| Kestel (Merkez) | 27.496 | 16.606 | 44.102 |
| Mudanya (Merkez) | 20.682 | 33.283 | 53.965 |
| MERKEZ TOPLAM | 1.328.093 | 187.818 | 1.515.911 |
| Büyükorhan | 3.603 | 13.064 | 16.667 |
| Harmancık | 3.560 | 6.457 | 10.017 |
| İnegöl | 105.959 | 80.599 | 186.558 |
| İznik | 20.169 | 24.601 | 44.770 |
| Karacabey | 40.624 | 36.263 | 76.887 |
| Keles | 3.636 | 14.977 | 18.613 |
| Mustafakemalpaşa | 46.731 | 54.800 | 101.531 |
| Orhaneli | 8.071 | 22.378 | 30.449 |
| Orhangazi | 44.426 | 24.476 | 68.902 |
| Yenişehir | 26.068 | 28.767 | 54.835 |
| İLÇELER TOPLAM | 302.847 | 306.382 | 609.229 |
| TOPLAM | 1.630.940 | 494.200 | 2.125.140 |
Türkiye ve Bursa İlinde İdari Bölünüşe Göre Kentsel ve Kırsal Nüfus Oranları ( Yüzde )
|
BURSA
|
TÜRKİYE
|
|||
| Yıl | Kent | Kır | Kent | Kır |
| 1940 | 40,2 | 59,8 | 35 | 65 |
| 2000 | 76,7 | 23,3 | 65 | 35 |
Bursa ilçeleri
Osmangazi Nilüfer Yıldırım Büyükorhan Gemlik Gürsu Harmancık İnegöl İznik Karacabey Keles Kestel Mudanya Mustafakemalpaşa Orhaneli Orhangazi Yenişehir
Yerel Yönetim
İl Özel İdaresi
Belediyeler
|
BELEDİYE
|
GELİR
|
GİDER
|
YATIRIM
(YTL) |
|
BÜYÜKŞEHİR
|
446.000.000
|
446.000.000
|
144.025.012
|
|
NİLÜFER
|
42.850.000
|
42.850.000
|
14.870.220
|
|
Akçalar
|
3.350.000
|
3.350.000
|
168.700
|
|
Çalı
|
2.573.100
|
2.573.100
|
668.350
|
|
Gölyazı
|
559.726
|
559.726
|
103.500
|
|
Görükle
|
4.992.729
|
4.992.729
|
984.000
|
|
Hasanağa
|
860.000
|
860.000
|
350.000
|
|
Kayapa
|
1.720.000
|
1.720.000
|
211.500
|
|
OSMANGAZİ
|
75.945.000
|
75.945.000
|
15.512.500
|
|
Demirtaş
|
8.059.000
|
8.059.000
|
2.176.000
|
|
Emek
|
6.500.000
|
6.500.000
|
1.835.000
|
|
Kirazlı
|
500.000
|
500.000
|
127.000
|
|
Ovaakça
|
3.450.000
|
3.450.000
|
1.377.000
|
|
YILDIRIM
|
54.000.000
|
54.000.000
|
11.818.753
|
|
BÜYÜKORHAN
|
1.600.000
|
1.600.000
|
642.600
|
|
Kınık
|
443.000
|
443.000
|
84.950
|
|
GEMLİK
|
22.983.069
|
22.983.069
|
8.227.000
|
|
Kurşunlu
|
2.199.500
|
2.199.500
|
1.094.000
|
|
Küçük Kumla
|
4.500.000
|
4.500.000
|
1.108.000
|
|
Umurbey
|
1.800.000
|
1.800.000
|
102.013
|
|
GÜRSU
|
11.526.989
|
11.526.989
|
2.442.565
|
|
HARMANCIK
|
985.000
|
985.000
|
317.000
|
|
İNEGÖL
|
19.900.000
|
19.900.000
|
3.449.001
|
|
Alanyurt
|
4.690.191
|
4.690.191
|
1.315.000
|
|
Cerrah
|
1.350.000
|
1.350.000
|
549.500
|
|
Kurşunlu
|
1.746.618
|
1.746.618
|
350.000
|
|
Tahtaköprü
|
1.150.000
|
1.150.000
|
248.000
|
|
Yenice
|
4.000.000
|
4.000.000
|
899.022
|
|
İZNİK
|
6.363.592
|
6.363.592
|
1.005.720
|
|
Boyalıca
|
835.000
|
835.000
|
146.243
|
|
Elbeyli
|
1.000.000
|
1.000.000
|
325.000
|
|
KARACABEY
|
18.134.000
|
18.134.000
|
4.667.000
|
|
KELES
|
2.520.000
|
2.520.000
|
1.248.000
|
|
KESTEL
|
11.732.827
|
11.732.827
|
4.873.500
|
|
Barakfaki
|
3.393.317
|
3.393.317
|
1.260.000
|
|
M.KEMALPAŞA
|
26.002.200
|
26.002.000
|
2.096.327
|
|
Çeltikçi
|
872.510
|
872.510
|
139.000
|
|
Ovaazatlı
|
1.140.000
|
1.140.000
|
412.000
|
|
Tatkavaklı
|
1.758.000
|
1.758.000
|
495.000
|
|
Tepecik
|
1.758.000
|
1.758.000
|
495.000
|
|
Yalıntaş
|
1.200.000
|
1.200.000
|
366.600
|
|
Yeşilova
|
669.420
|
669.420
|
116.000
|
|
MUDANYA
|
16.250.000
|
16.250.000
|
2.443.034
|
|
Güzelyalı
|
2.378.925
|
2.378.925
|
321.540
|
|
Zeytinbağı
|
1.471.977
|
1.471.977
|
505.500
|
|
ORHANELİ
|
4.500.000
|
4.500.000
|
1.266.775
|
|
Göynükbelen
|
615.426
|
615.426
|
112.100
|
|
Karıncalı
|
550.000
|
550.000
|
133.490
|
|
ORHANGAZİ
|
18.057.840
|
18.057.840
|
9.185.000
|
|
Çarıklı
|
860.000
|
860.000
|
211.500
|
|
Narlıca
|
880.000
|
880.000
|
384.000
|
|
Sölöz
|
962.183
|
962.183
|
246.000
|
|
Yeniköy
|
1.080.000
|
1.080.000
|
71.500
|
|
Yenisölöz
|
735.000
|
735.000
|
75.000
|
|
YENİŞEHİR
|
12.531.469
|
12.531.469
|
3.366.110
|
|
TOPLAM
|
868.485.608
|
868.485.408
|
251.023.125
|
Bursa Valileri
Ahmet Vefik Paşa (1877-1883)
Hilmi Bey 14.04.1923-23.04.1924
Kemal Gedelek 24.04.1924
Fatih Güvendiren (15.12.1926-17.06.1933)
Zeynel Abidin Özmen (19.06.1933-28.05.1934)
Fazlı Güleç (20.06.1934-19.08.1935)
Şefik Soyer (29.08.1935-25.05.1939)
Refik Koaltan (07.06.1939-26.01.1942)
Fazlı Güleç (10.02.1942- 28.05.1945)
Haşim İşcan (14.09.1945 - 01.08.1950)
Hilmi İncesulu (01.08.1950-08.12.1951)
Cahit Ortaç (25.12.1951-08.06-1954)
İ.Sabri Çağlayangil (24.11.1954-08.06.1960)
Rasim Gökbel (27.05.1960 - 30.05.1960)
Kur.Alb Fehmi Albayrak (31.05.1960- 01.06.1960)
Turgut Başkaya (14.06.1960-04.08.1960)
Daniyal Yurdatapan (12.08.1960- 13.10.1960)
Enver Kuray (13.10.1960-11.10.1962)
Fahrettin Akkutlu (01.10.1962 -27.06.1964)
Vefa Poyaz (29.06.1964-18.01.1966)
Celalettin Ünseli (20.01.1966-01.06.1967)
Ertuğrul Ünlüer (05.06.1967-15.09.1968)
Enver Saatçıgil (23.10.1968-05.06.1971)
Sedat Tolga (09.07.1971-30.07.1975)
Mehmet Karasarlıoğlu (24.07.1975-17.02.1978)
Ziya Çöker (17.02.1978-11.09.1979)
M. Zekai Gümüşdiş (10.12.1979-02.06.1988)
Erdoğan Şahinoğlu (15.08.1988 -16.07.1991)
Erol Çakır (21.07.1991- 20.01.1992)
M.Necati Çetinkaya (20.02.1992 - 25.09.1993)
Rıdvan Yenişen (27.09.1993-03.11.1995)
M.Orhan Taşanlar (22.04.1996-01.10.1999)
Ali Fuat Güven (04.10.1999-18.02.2003)
Oğuz Kağan Köksal (18.02.2003-27.07.2005)
Nihat Canpolat (27.07.2005-)
Tarihçe
Kentin 14 km. batısında, Çayırköyü'nün 1 km. güneybatısındaki "Çayırköy Höyüğü"nün boyutları Demirtaş Höyüğü ile aynıdır. Burada bulunan seramik parçalarında gri, kırmızı grikahverengi ve siyah renkler hakimdir. Bulunan seramik parçalarının önemli kısmı elde, çok az miktardakiler de çarkta yapılmıştır. Höyüğün en eski buluntusu M.Ö.2700 yılına aittir.
Günümüzden yaklaşık 5000 yıl önce insanların yerleştiği bu topraklara M.Ö. VII. yüzyılda Trakya'da Strümon nehri kenarında oturan Bitynler ve akrabaları Tnyniler İskit saldırılarına karşı koyamayınca kuzeybatı Anadolu'ya göç ederek yerleşirler. Bu verimli topraklara Bitynia adını verirler. Kısa zamanda sınırlarını genişletmelerine rağmen M.Ö.VI yüzyılda bölgede güçlü orduya sahip Lidyalıların hakimiyetine girmekten kurtulamazlar. M.Ö.546'da Lidya Kralı Kroisos, Pers orduları karşısında mağlup olunca bölge M.Ö.453 tarihine kadar Pers İmparatorİuğu sınırları içine girer.
Makedonya İmparatoru İskender'in bu bölgeleri hegemonyasına alması M.Ö.325 yılından ölümüne kadar devam eder. Bithnia ve Küçük Asya toprakları İskender'in ölümü üzerine komutanları arasında yapılan paylaşımda Antigonos'un idaresine girer. Fakat İskender'in komutanları arasında bir süre mücadeleler devam eder. Bu fırsattan Bithynia Krallığı yararlanır. Bitynlileri yöneten Doidalses bölgede bağımsız bir krallık geliştirdi. Krallık Zipoites (M.Ö.327-279) zamanında komşuları tarafından tanınıp saygı gördü. Ziopites'in oğlu I.Nikomedes (M.Ö.279-250) yılları arasında sınırları genişletti. Küçük Asya'nın en saygın krallığı haline getirdi.
Orta Avrupa'dan üç kol halinde akan Galatlar (M.Ö.278-277) yıllarında, Batı Anadolu'dan başlayarak önüne gelen her yerleşim birimini istila edip yağmaladılar. Galat akınlarından sonra Anadolu'da çeşitli kent devletleri oluştu. Bu sarsıntıdan sonra Ziaelas (M.Ö.192-146) II.Nikomedes M.Ö.146-92, III.Nikomedes M.Ö.92-75 ve IV.Nikomedes M.Ö.75-74 tarihleri arasında ülkeyi yönettiler.
II.Nikomedes, batıdaki Roma İmparatorluğu'na karşı Pontus kralı Mitridates ile anlaştı. Fakat yerine geçen III. Nikomedes babasının izlediği politikanın tam tersini tatbik edip, Roma İmparatorluğu ile anlaşıp Pontus Krallığı ile çatışmaya girişti. Bunda başarı kazanamamasına karşın Roma İmparatorluğu'nun özel desteği ile istiklalini korudu. Ölünce yerine geçen IV.Nikomedes M.Ö.74 yılında ülkesini Roma İmparatorluğu'na bağışladı. Böylece Bithynia Roma'nın bir eyaleti haline geldi.
İmparator Domitian (81-96) zamanında göreve getirilen Plinius, İmparator Trajanus (98-117) zamanında Bithynia eyaleti Prokonsüllüğüne terfi etti. Bölgede hakimiyet sağlandıktan sonra, imar faaliyetlerine girişti. Fakat bundan Prusa'dan çok Nikaia(İznik) ve Nicomedia (İzmit) faydalandı. Bursa'da sadece bir hamamın tamir edildiği öğrenilmektedir.
Antik kaynaklar bugünkü Bursa'nın kurucusunu I.Prusias (M.Ö.232-192) olarak göstermektedir. Kartaca Kralı Hannibal, Roma İmparatorluğu ile yaptığı savaşı kaybedince, birlikleriyle beraber I.Prusias'a sığınır. Burada zafer kazanan bir komutan gibi karşılanıp, saygı görür. Bu yakınlığa karşılık olarak Hannibal emrindeki askerlerle bir şehir inşa eder. Buna Prusias'ın adını verip ona armağan eder. Kurulduğunda bugünkü hisar içinde olan şehir, günümüzün bir mahallesi kadardı. Bithynia krallık dönemine ait tümülüs'te M.Ö.II yüzyıla ait çok önemli belgeler bulunmuştur.
Roma İmparatorluğu zamanında (Prusa ad Olympium) Uludağ Bursa'sı adını alan şehirde o döneme ait mermerden bir kadın heykeli ve ostotek bulunmuştur.
İmparator Justinianus (527-565) zamanında Pythia'da (Çekirge'de) yeni hamamlar yaptırılmıştır. 1935 yılında Hisar içinde tonozlu odalar bulunmuştur. Hisar içinde, Yer Kapı'da bulunmuş erken Bizans devrine ait taban mozaiği, önemli arkeolojik kalıntılardandır. Tophane'de Bizans döneminden bir şapel ve manastıra ait mozaikler bulunmaktadır.
Prusa (Bursa) 1204-1261 yılları arasında Nikaia'a (İznik)'e bağlı sönük bir tekfurluk olarak yaşamını sürdürdü.
Bugün ülkemizin en zengin Bizans devri mezar stelleri ve çeşitli mimari eser parçaları, seramikler, sikkeler Bursa Arkeloji Müzesi'nde sergilenmektedir
kaynak:www.bursa.gov.tr